“Δράσεις τοπικής ιστορίας” 2: Ερωτόκριτος και επίσκεψη στην Καζάρμα
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ
ΚΙ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΕΝΕΤΙΚΟ ΦΡΟΥΡΙΟ ΤΗΣ ΚΑΖΑΡΜΑΣ
ΣΤΗΝ ΚΑΖΑΡΜΑ
Λίγο πριν το κλείσιμο των σχολείων για τις διακοπές των Χριστουγέννων μαθητές των τμημάτων Γ1 και Γ2 του 1ου Γυμνασίου Σητείας, με την συνοδεία των καθηγητών: Μετζογιαννάκη Μαρίας, Ζωγραφίνη Γιώργου, Τάτσικα Ιωάννας, επισκέφτηκαν το ενετικό φρούριο της Καζάρμας στην πόλη της Σητείας. Σκοπός της επίσκεψης, που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της διδασκαλίας του Ερωτόκριτου στο μάθημα της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας και του προγράμματος «Δράσεις Τοπικής Ιστορίας», ήταν αφενός οι μαθητές να γνωρίσουν ένα σημαντικό μνημείο του τόπου τους κι αφετέρου να πάρουν μια ιδέα για την εποχή της Ενετοκρατίας.
Ευχαριστούμε θερμά τον κύριο Μιλτιάδη Παπαδάκη*, διακεκριμένο φιλόλογο της πόλης μας, δεινό γνώστη του έργου και της εποχής του, που μας έκανε την τιμή να μας ξεναγήσει στο χώρο Μιλήσαμε για την στρατιωτική χρήση και σημασία του φρουρίου, για τη σχέση Κρητικών και Βενετών την εποχή εκείνη, για τη σημασία του Ερωτόκριτου στη Νεοελληνική Λογοτεχνία. Στη συνέχεια ο μαθητής του σχολείου μας, Καλαϊτζάκης Γιώργος έπαιξε με το βιολί του αποσπάσματα από το έργο, καθώς και κρητικές κοντυλιές, που τόσο ταίριαζαν με το χώρο, ενώ η μαθήτρια, Ξυπόλιτου Δήμητρα φόρεσε την παραδοσιακή κρητική φορεσιά της, την οποία μας παραχώρησε το Παράρτημα του Λυκείου Ελληνίδων Σητείας για την εκδήλωσή μας, το οποίο κι ευχαριστούμε. Επίσης ευχαριστούμε τους εργαζόμενους στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σητείας, που φρόντισαν παρά την έλλειψη προσωπικού, να ανοίξουν το χώρο, ειδικά για μας.
*Τον κύριο Μιλτιάδη Παπαδάκη ευχαριστούμε επίσης και για την προσφορά αντιτύπων των έργων του: «ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ ΜΕ ΚΡΗ(Ι)ΤΙΚΗ ΜΑΤΙΑ», και «ΕΡΩΤΟ-ΚΡΙ(Η)ΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΨΗΦΙΔΕΣ για τη βιβλιοθήκη του σχολείου μας!
ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ ΤΟΥ ΒΙΤΣΕΝΤΖΟΥ ΚΟΡΝΑΡΟΥ – ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
Είχε προηγηθεί δίμηνη αποσπασματική μελέτη του έργου στο σχολείο. Εδώ θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον κύριο Νάσο Ζαγκότη, που μας παραχώρησε τα κείμενα της λαμπρής θεατρικής παράστασης ‘Ερωτόκριτος’ του Συλλόγου Φίλων Μουσικής Σητείας. Η επιλογή των στίχων (δύσκολη δουλειά!) και η θεατρική προσαρμογή ήταν του ιδίου. Απ’ τους ήδη επιλεγμένους στίχους διαλέξαμε κι εμείς με τη σειρά μας, κυρίως, όσους φωτίζουν κι εξυπηρετούν την εξέλιξη της ερωτικής ιστορίας των δύο νεαρών ηρώων. Παρά το πρόβλημα με τη γλώσσα, τα περισσότερα παιδιά απόλαυσαν το αφιέρωμα, ίσως γιατί η εφηβεία, ο έρωτας, η σχέση με τους γονείς είναι θέματα πάντα επίκαιρα.
Δείτε παρακάτω μερικές απ’ τις απόψεις των μαθητών για το έργο του Κορνάρου:
ΑΠΟΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ
à«Σε αυτή τη μακρά περίοδο διδασκαλίας κι ανακάλυψης του Ερωτόκριτου πέρασα πολύ ωραία. Πιστεύω πως άξιζε πλήρως ο χρόνος, που αφιερώθηκε. Ήταν μια ευχάριστη εμπειρία, όχι μόνο επειδή ο ποιητής κατάγεται απ’ τη Σητεία, αλλά κι επειδή η πλοκή είχε ανατροπές, δράση και πολλά συναισθήματα, δηλαδή δεν ήταν καθόλου βαρετή. Αγαπημένος ήρωας με διαφορά ο Ερωτόκριτος, γιατί συνδυάζει όλες τις αρετές, που θα έπρεπε να έχει ένας άνθρωπος. Αυτό φάνηκε στη μάχη Αθηναίων – Βλάχων, όπου έδειξε τις πολεμικές του ικανότητες και πόσο αγαπάει την πατρίδα του, παρ’ όλα τα δυσάρεστα, που είχε υπομείνει πριν από τον βασιλιά Ηράκλη. Αγαπημένοι μου στίχοι ήταν ο διάλογος Ερωτόκριτου – Αρετούσας, όταν εκείνος της ανακοίνωσε ότι ο πατέρας της τον εξόρισε. Αυτοί οι στίχοι είναι απολαυστικοί, μιας κι εκτός από την ανδρεία του Ερωτόκριτου φαίνεται κι η αντίστοιχη ευαίσθητη πλευρά του».
à«Ο Ερωτόκριτος ήταν απ’ τα πιο αγαπημένα κείμενα, που έχω κάνει στο Γυμνάσιο. Ήταν κάτι διαφορετικό απ’ τα βαρετά, που κάνουμε κάθε χρόνο. Νομίζω ότι στους περισσότερους συνομήλικούς μου αρέσει μια ιστορία αγάπης. Απ’ αυτό το έργο έμαθα πάρα πολλά: είδα πόσο σημαντική είναι η φιλία και πως οι φίλοι μπορούν να σταθούν δίπλα μας στα δύσκολα και να μας δώσουν τις καλύτερες συμβουλές, όταν τις έχουμε ανάγκη, έμαθα ακόμα ότι ο έρωτας είναι ένα υπέροχο συναίσθημα, που όμως μπορεί να μας ταλαιπωρήσει. Δεν έχω αγαπημένη σκηνή καθώς το απόλαυσα ολόκληρο. Μου κίνησε τόσο πολύ το ενδιαφέρον, που βρήκα ολόκληρο το βιβλίο με το έργο του Βιτσέντζου Κορνάρου και θέλω πολύ να το διαβάσω».
à«Ξεχωρίζω τη γνώση, την ευγένεια και την γενναιότητα του Ερωτόκριτου, αλλά και την αποφασιστικότητα και τον αυθορμητισμό της Αρετούσας, από την οποία μου άρεσε ακόμα που δεν ήταν ρεαλίστρια και ήλπιζε για ένα καλύτερο μέλλον. Στον κόσμο που ζούμε, το να είσαι ρεαλιστής και να μην ονειρεύεσαι ένα καλύτερο κόσμο, είναι μιζέρια».
à«Αγαπημένη μου ηρωίδα η Αρετούσα. Είναι χαρακτήρας με πείσμα, επιμονή, αλλά και υπομονή, καθώς όσα χρόνια κι αν πέρασε στη φυλακή δεν σταμάτησε να σκέφτεται τον Ερωτόκριτο, είναι πιστή σε αυτόν και δεν υποτάσσεται/δεν υπακούει στις εντολές του βασιλιά/πατέρα, αλλά παίρνει τη ζωή της στα χέρια της και τη διεκδικεί. Είναι ένας δυναμικός χαρακτήρας και τη θαυμάζω»
à«Μου άρεσε ο ρομαντισμός και η ανδρεία, που είχε ο Ερωτόκριτος. Αγαπημένο μου σημείο όταν αυτός έκανε καντάδα στην Αρετούσα και μετά πολέμησε δέκα στρατιώτες μόνος με το φίλο του. Δείχνει ότι είχε και γλυκιά, ευαίσθητη πλευρά, αλλά και ότι είναι άξιος πολεμιστής του σπαθιού. Είναι ο αγαπημένος μου χαρακτήρας, είναι ένα ιδανικό πρότυπο άντρα, κυρίως για τη σημερινή κοινωνία, όπου όλοι θα ‘πρεπε να είμαστε σαν κι αυτόν: γενναίοι, αλλά και ευαίσθητοι».
à«Ήταν ένα από τα καλύτερα ποιήματα, που έχω διαβάσει. Αυτό που μου τράβηξε την προσοχή και μου άρεσε πιο πολύ ήταν ο έρωτας ανάμεσα σε αυτούς τους δύο ανθρώπους. Ποτέ δε σταμάτησαν να προσπαθούν και στο τέλος κατάφεραν αυτό, που ήθελαν, να παντρευτούν! Προσωπικά μου άρεσε πολύ ο τρόπος του Ερωτόκριτου, γιατί δε σταματούσε να προσπαθεί για τη γυναίκα, που αγαπούσε. Αυτό το ποίημα μού δείχνει το πόση αγάπη μπορούν να έχουν δύο άνθρωποι και το ό,τι θες πραγματικά, μπορεί να γίνει, αν υπάρχει πείσμα και θέληση. Μου περνάει το μήνυμα να μην τα παρατάς ποτέ, αν θες κάτι πραγματικά».
à«Δεν πιστεύω ότι έχασα το χρόνο μου διαβάζοντας το ποίημα, γιατί αν και δε μου αρέσει η ποίηση, αυτό το έργο δεν παύει να αποτελεί ένα από τα δημιουργήματα ενός Σητειακού καλλιτέχνη, του Βιτσέντζου Κορνάρου, επομένως ήταν μια ευκαιρία να ανακαλύψω περισσότερα πράγματα για τον ποιητή, που το έγραψε».
à«Είχα την ευκαιρία να μελετήσω σε βάθος τον Ερωτόκριτο μέσα από τους ιδιωματισμούς της κρητικής διαλέκτου, πράγμα το οποίο κατάφερε να διευρύνει τους ορίζοντές μου».
à«Η γλώσσα του Ερωτόκριτου με δυσκόλεψε αρκετά, όπως και πολλούς συμμαθητές μου, όμως δεν παύω να θεωρώ πως είναι ωραία και μοναδική, εξάλλου είναι η παραδοσιακή γλώσσα του τόπου μου».
à«Αρχικά μου κίνησε το ενδιαφέρον η πλοκή και περίμενα πως και πως το επόμενο μάθημα, για να μάθω τη συνέχεια. Με εξέπληξαν όλες οι φορές, που κάτι που δεν περίμενα, συνέβαινε, η ιστορία ήταν απρόβλεπτη. Ακόμα με το θέμα της αγάπης και της φιλίας μπορούμε ως αναγνώστες να ταυτιστούμε κι εμείς σήμερα».
à«Μου άρεσε πολύ ο στίχος, που λέει, «του κύκλου τα γυρίσματα», γιατί δίνει ένα ηθικό δίδαγμα, να μη στηριζόμαστε στα πλούτη και να μη θεωρούμε τα πάντα αυτονόητα, όπως ο Ερωτόκριτος, που ήταν διωγμένος και ξαφνικά έγινε ο διάδοχος του θρόνου. Ακόμα μου θυμίζει το βασιλιά, που φέρθηκε σκληρά στους δύο ήρωες, γιατί ποτέ δεν είχε βρεθεί στη θέση τους κι έτσι δεν τους νιώθει. Επίσης και στην Αρετούσα φέρθηκε εγωιστικά, καθώς δε σκέφτεται με την καρδιά του, παρά κοιτάζει μόνο να της βρει ένα γαμπρό ισάξιό του στην εξουσία κι ας μην τον ξέρει κι όχι κάποιον που να την αγαπάει αληθινά».
à«Γενικά εμένα, ως κορίτσι κιόλας, μού αρέσουν οι ιστορίες αγάπης και τα ρομαντικά ποιήματα, κυρίως επειδή παρουσιάζουν καταστάσεις πολύ όμορφες και συγκινητικές κι επίσης προφανώς την εικόνα αντρών, που είναι εντελώς αντίθετη από τους πραγματικούς, από άποψη χαρακτήρα, επειδή είναι όλοι τέλειοι στις ιστορίες και ξέρουν να φέρονται. Έτσι ακριβώς ήταν κι ο Ερωτόκριτος. Μου άρεσε πάρα πολύ αυτή η σχέση, που είχε με την Αρετούσα, το γεγονός ότι ήταν «έρωτας με την πρώτη ματιά» και πως έκαναν ο ένας τα πάντα για τον άλλον. Όσες δυσκολίες και να τους παρουσιάζονταν τις ξεπερνούσαν. Γι’ αυτό λέω πως οι καταστάσεις στον Ερωτόκριτο, δεν έχουν καμιά σχέση με την πραγματικότητα, όπου τα ζευγάρια χωρίζουν με το παραμικρό».
à«Για μένα σαν ήρωας ο Πολύδωρος έκανε τη διαφορά. Με εξέπληξε για την γενναιότητά του, που στηρίζει τον αδερφικό του φίλο, Ερωτόκριτο, σε κάθε του επιλογή είτε τη βρίσκει σωστή είτε όχι. Μου υπενθυμίζει την ιδανική στάση ενός υποστηρικτικού φίλου».
à«Αυτό, που μου άρεσε πιο πολύ στο κείμενο του Ερωτόκριτου είναι το γεγονός ότι μπορεί ο έρωτας των δύο νέων να πέρασε από «σαράντα κύματα», αλλά εντέλει είναι μαζί. Ο έρωτάς τους δοκιμάστηκε σκληρά, αλλά νίκησε. Αγαπημένος μου ήρωας, ο Ερωτόκριτος, ο οποίος σε μια τόσο νεαρή ηλικία, είχε πολλές και σημαντικές αρετές. Είναι γενναίος, δέχεται τις αποφάσεις του βασιλιά και των ανωτέρων του, όποιες κι αν είναι αυτές κι έχει ‘γερόντου γνώση’»