Παραμονή της εορτής της Παναγίας της Μερτιανής ( Μυρτιδιώτισσας) στο Παντέλι, με ευλάβεια οι πιστοί της ενορίας μετέφεραν την εικόνα της η οποία φιλοξενείται για λόγους ασφαλείας όλο το χρόνο στον Ιερό Ναό του Άγιου Χαράλαμπου.
Κατηφορίζουμε το δρόμο από τον Άγιο Σπυρίδωνα. Απέναντι σαν αετοφωλιά το χωριό Σκλάβοι. Κάτω μια μαγευτική καταπράσινη κοιλάδα που παλιά διέσχιζε ο ποταμός Παντέλης δίδοντας ζωή σε αρκετούς νερόμυλους.
Σήμερα τα ερείπια τους μόλις και ξεχωρίζουν πνιγμένα από κισσούς και άγρια βλάστηση. Εκεί και ο εγκαταλειμμένος σήμερα οικισμός μυλωνάδων που παλιά έσφυζε από ζωή το Παντέλι με την Παναγία τη Μερτιανή να δεσπόζει στεφανωμένη από πανύψηλα κυπαρίσσια. Περνούμε τον ελικοειδή χωματόδρομο ανάμεσα από κατάφυτους ελαιώνες με τις έντονες μυρωδιές από τις φασκομηλιές τις αχιμάδες ή θύμους (θυμάρια) και τις μυρτιές να μας συνοδεύουν. Εδώ και εκεί οι ανθισμένοι έρειγκες (ρείκια) συγκεντρώνουν το μελισσολόι. Από τη γη ξεπροβάλουν τα γσλάζια κεφαλάκια τους οι μικρές αγκάθες οι κολλιές ή πετσόκολες. Παλιά τα χάραζαν και μετά από μέρες το δάκρυ τους μαζευόταν και γινόταν για τα κοριτσόπουλα οι τσίχλες της εποχής. Φτάνουμε στην κοιλάδα. Το θρόισμα από τα φύλλα των πλατάνων ενώνεται με το κελάρυσμα του νερού του μικρού ποταμιού που περνά ανάμεσα από μυρτιές και καλαμιώνες. Στεφανωμένη από μυρτιές και η εικόνα της Παναγίας. Εσπερινός με ψιλόβροχο που δεν πτόησε τους προσκυνητές.
Η παράδοση θέλει σε μια επανάσταση ίσως το 1828-9 κάποιοι κυνηγημένοι κάτοικοι του μικροοικισμού να είχαν καταφύγει στα Κύθηρα όπου βρίσκεται η μονή της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας. Έκαμαν τάμα αν τους βοηθούσε να γυρίσουν με το καλό στον τόπο τους να έκτιζαν μια αντίστοιχη εκκλησία κάτι που έγινε και μετά την έκδοση του διατάγματος του Χάτι Χουμαγιούν όταν η οθωμανική διοίκηση άρχισε να επιτρέπει στους χριστιανούς να χτίζουν εκκλησίες. Παλιά ανήμερα της χάρης της γινόταν μεγάλο πανηγύρι