Στο Περιφερειακό Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας Κρήτης υλοποιείται ήδη από το Νοέμβριο 2020 πρόγραμμα για ανίχνευση και ποσοτικοποίηση του ιού SARS-CoV-2 στα αστικά λύματα της Κρήτης. Σε συνεργασία με τις ΔΕΥΑ Ηρακλείου, Χανίων, Ρεθύμνου, Αγίου Νικολάου και Σητείας, παρακολουθείται το ιικό φορτίο του SARS– CoV-2 από τις 18 Νοεμβρίου 2020. Σε εβδομαδιαία βάση λαμβάνονται 2 δείγματα λυμάτων (στις περισσότερες ΔΕΥΑ λαμβάνεται με αυτόματο δειγματολήπτη σύνθετο δείγμα 24ωρου). Εκτός της σταθερής παρακολούθησης, πραγματοποιήθηκαν έκτακτες δειγματοληψίες και έλεγχοι από άλλες περιοχές της Κρήτης, όταν κρίθηκε απαραίτητο (Παλαίκαστρο Σητείας, ΔΕΥΑΒΑ Χανίων, κ.ά). Συνολικά, από τις
18/11/2020 έχουν ελεγχθεί 133 δείγματα από εννέα (9) ΔΕΥΑ και Μονάδες Επεξεργασίας Λυμάτων της Περιφέρειας Κρήτης.
Ο εργαστηριακός έλεγχος γίνεται με βάση έγκυρα επιστημονικά πρωτόκολλα και επικυρωμένες μεθόδους, με συνεχή βελτιστοποίηση, ώστε να επιτυγχάνεται η βέλτιστη δυνατή ανάκτηση και ποσοτικοποίηση του γενετικού υλικού του SARS-CoV-2.
Σε φάση ολοκλήρωσης βρίσκεται η επικύρωση των εργαστηριακών πρωτοκόλλων, ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται η μεθοδολογία της κανονικοποίησης και εξορθολογισμού των εργαστηριακών αποτελεσμάτων σε σχέση με την εκάστοτε ποιότητα του λύματος, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η μέγιστη δυνατή ακρίβεια στη μέτρηση της ποσότητας του ιικού RNA στα λύματα και να γίνεται με μεγαλύτερη εμπιστοσύνη η αναγωγή των μετρήσεων σε τάσεις διασποράς του ιού στην κοινότητα.
Παρακολούθηση του ιικού φορτίου SARS-CoV-2 σε δείγματα αστικών λυμάτων της Κρήτης κατά τους μήνες Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2021.
Η παρακολούθηση της συγκέντρωσης του γενετικού υλικού του SARS-CoV-2 έως και τις δυο πρώτες εβδομάδες του Ιανουαρίου 2021 έδειξε από πολύ χαμηλό έως οριακά ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο με ελάχιστες αυξομοιώσεις/διακυμάνσεις.
Από την πρώτη εβδομάδα του Φεβρουαρίου παρατηρείται σημαντική διαφοροποίηση, με ανοδική τάση του ιικού φορτίου στα λύματα. Η σύγκριση με τις μετρήσεις προηγούμενων μηνών δείχνει μεγάλη έως πολύ μεγάλη αύξηση της συγκέντρωσης του γενετικού υλικού του SARS-CoV-2 στα αστικά λύματα (με διαφορές και διαβαθμίσεις από περιοχή σε περιοχή).
Συγκεκριμένα:
ΣΗΤΕΙΑ-ΔΕΥΑΣ
Στη Σητεία, η συγκέντρωση γενετικού υλικού του SARS-CoV-2 στα λύματα κυμάνθηκε από την έναρξη της επιτήρησης (6/12/20) σε πολύ χαμηλά επίπεδα με μικρές διακυμάνσεις. Την εβδομάδα 8-14 Φεβρουαρίου καταγράφηκε αύξηση στην μέση τιμή συγκέντρωσης του ιικού φορτίου για να ακολουθήσει μία μείωση κατά 96% την εβδομάδα 15-21 Φεβρουαρίου. Σε ημερήσια βάση, η υψηλότερη τιμή καταγράφεται στις 11 Φεβρουαρίου. Στα τελευταία δείγματα ανιχνεύθηκε ελάχιστο ιικό φορτίο.
Έκτακτες δειγματοληψίες από την περιοχή Σκοπή της Σητείας κατά το χρονικό διάστημα συρροής κρουσμάτων έδειξαν μια πολύ υψηλή συγκέντρωση ιικού φορτίου στα λύματα στις 15/2, με τάση μείωσης στο τελευταίο δείγμα της προηγούμενης εβδομάδας.
ΠΑΛΑΙΚΑΣΤΡΟ
Στο Παλαίκαστρο, η επιδημιολογική επιτήρηση μέσω των λυμάτων ξεκίνησε στις 8/1/2021, όταν ήδη είχε καταγραφεί η συρροή κρουσμάτων. Στις 8 Ιανουαρίου καταγράφηκε υψηλή συγκέντρωση γενετικού υλικού του SARS-CoV-2 στα λύματα με την αύξηση του ιικού (κατά 94.8%) να συνεχίζεται στο δείγμα που ελήφθη στις 11 Ιανουαρίου (οπότε καταγράφηκε και η υψηλότερη τιμή σε ημερήσια βάση). Στη συνέχεια, παρατηρήθηκε σταδιακή μείωση του ιικού φορτίου και αποκλιμάκωση μέχρι την 21η Φεβρουαρίου, με μικρές διακυμάνσεις. Η μέση τιμή συγκέντρωσης του ιικού φορτίου την εβδομάδα 8-14 Φεβρουαρίου ήταν κατά 37% μειωμένη σε σύγκριση με τη μέση τιμή της εβδομάδας, 18-24 Ιανουαρίου. Την τελευταία βδομάδα (15-21 Φεβρουαρίου), η συγκέντρωση γενετικού υλικού του SARS-CoV-2 στα λύματα είναι σε πολύ χαμηλά έως μη ανιχνεύσιμα επίπεδα.
Άννα Ψαρουλάκη
Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Μικροβιολογίας , Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Επιστημονική Υπεύθυνη ΠΕΔΥ Κρήτης