ΠρόσωπαΜεταξία Τσιπούλου: Η Προϊστορική Σητεία και το Βυζαντινό νεκροταφείο

Οι αρχαιολογικοί χώροι που απαρτίζουν τον Πετρά εκτείνονται σε δύο γειτονικούς παράλιους λόφους, οι οποίοι ήταν χερσόνησοι στην αρχαιότητα, στα ΝΔ και τα ΝΑ ενός βαθιού στενού κόλπου που έχει πλέον επιχωθεί από τα φερτά υλικά του ποταμού Παντέλη. Ο Πετράς, 2 χιλ. ανατολικά της πόλης της Σητείας, ερευνάται με ανασκαφικές και εντατικές επιφανειακές έρευνες υπό τη διεύθυνσή της Δρ Μεταξίας Τσιποπούλου, από το 1985 και αποτελεί συστηματική έρευνα της Εφορείας Λασιθίου του Υπουργείου Πολιτισμού. Η ανθρώπινη παρουσία στον Πετρά ξεκίνησε κατά την Τελική Νεολιθική, (περ. 3400 π.Χ) και συνεχίσθηκε αδιάκοπα μέχρι το τέλος της Εποχής του Χαλκού (περ. 1100 π.Χ.). Οι ανασκαφές στον Πετρά πρόσφεραν την σπανιότατη ευκαιρία να ανασκαφεί και ένα μινωικό ανάκτορο, και τμήμα του οικισμού που το περιβάλλει, με αδιάλειπτη κατοίκηση από το 2650 π.Χ. ως το 1200 π.Χ., αλλά και άλλους δύο οικισμούς, ο ένας από το 3400 π.Χ. ως το 2700 π.Χ. και ο άλλος από το 1400 π.Χ. ως το 1100 π.Χ. Η παρουσίαση του μοναδικής σημασίας μνημειακού συνόλου και της μακροχρόνιας έρευνάς του θα ολοκληρωθεί σε τέσσερις διαλέξεις: Οι οικισμοί αποτελούν το αντικείμενο της πρώτης διάλεξης. Στη δεύτερη θα παρουσιασθεί το ανάκτορο και θα αναλυθεί η σημασία του Πετρά ως κεντρικής θέσης της ενδοχώρας του Κόλπου της Σητείας και πέραν αυτής. Η τρίτη διάλεξη αφορά στο ελίτ Μινωικό νεκροταφείο. Η τέταρτη έχει θέμα το βυζαντινό νεκροταφείο, του 12 ου-13ου αιώνα μ.Χ. που ανασκάφθηκε πάνω από το Μινωικό ανάκτορο, αλλά και τις δράσεις εξωστρέφειας και ανάδειξης των μνημείων, σε σχέση με την τοπική κοινωνία, καθώς και το όραμα της ερευνήτριας για το μέλλον του μνημειακού συνόλου. Αξίζει να τονισθεί ότι οι ανασκαφές του Πετρά μας προσφέρουν την εξαιρετικά σπάνια, σχεδόν μοναδική, δυνατότητα της παράλληλης μελέτης των χώρων των ζώντων και αυτών των νεκρών. Η πόλη της Σητείας πρέπει να είναι ιδιαίτερα υπερήφανη διότι έχει, εντός των ορίων της και εύκολα προσβάσιμο, ένα τέτοιας εμβέλειας και σημασίας μνημειακό σύνολο, μόνη αυτή από όλες τις άλλες πόλεις της Κρήτης. Η Δρ Μεταξία Τσιποπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα. Πήρε το πτυχίο της και το διδακτορικό της δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο Αθηνών με θέμα διατριβής την πρώιμη Εποχή του Σιδήρου στην Ανατολική Κρήτη (Ετεοκρητική περιοχή). Συνέχισε μεταδιδακτορικές σπουδές και έρευνα στο Πανεπιστήμιο του Bristol, στην Αγγλία, για δύο χρόνια, στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών της Ιταλίας, ως υπότροφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης στο Buffalo, ως υπότροφος του Ιδρύματος Fulbright. Πρόσφατα ήταν επισκέπτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Bristol στην έδρα Peter Warren. Εργάσθηκε στην Αρχαιολογική Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού από το 1975 μέχρι το 2011, κυρίως στην Κρήτη, Δυτική και Ανατολική. Από το 2006 ως το τέλος του 2011 διηύθυνε τη Διεύθυνση Εθνικού Αρχείου Μνημείων της Κεντρικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Πολιτισμού, και ήταν υπεύθυνη για τη διαχείριση της ψηφιακής κληρονομιάς, καθώς και για το Ιστορικό Αρχείο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Στο πλαίσιο αυτό συντόνισε πολλά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που στόχευαν στην προώθηση του ελληνικού πολιτισμού μέσω ηλεκτρονικών εφαρμογών, ιδιαίτερα την Ευρωπαϊκή Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Europeana. H Δρ Τσιποπούλου είναι ειδική για την Εποχή του Χαλκού και την Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου του Αιγαίου και ειδικότερα της Κρήτης, και τα επιστημονικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στη μελέτη της κατανομής των οικισμών, τα νεκροταφεία και την κεραμική. Διευθύνει σημαντικές συστηματικές ανασκαφές στην Κρήτη, περιλαμβανομένου του Μινωικού αστικού οικισμού, του ανακτόρου και του νεκροταφείου του Πετρά Σητείας, και του οικισμού του τέλους της Εποχής του Χαλκού στο Χαλασμένο Ιεράπετρας. Έχει διευθύνει την ανασκαφή του Προανακτορικού τειχισμένου κτιρίου στην Αγία Φωτιά Σητείας, καθώς και τα Υστερομινωικά ΙΙΙ νεκροταφεία στην Κριτσά Μιραμπέλου και τα Αχλάδια Σητείας. Έχει επίσης πραγματοποιήσει επιφανειακές έρευνες, έχει οργανώσει μουσειακές εκθέσεις, καθώς και διεθνή συνέδρια και έχει δώσει πολλές διαλέξεις και σεμινάρια στην Ελλάδα, την Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά. Έχει επίσης επιμεληθεί ιστοτόπους για την Ελληνική και τη Μινωική Αρχαιολογία. Οι δημοσιεύσεις της περιλαμβάνουν περισσότερα από 110 άρθρα και αρκετές μονογραφίες, καθώς και επιμέλεια τόμων συνεδρίων. Eίναι ιδρύτρια και εκλεγμένη πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων του Ιστορικού Αρχείου της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και εκλεγμένη ως αντεπιστέλλον μέλος του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου της Αμερικής. Metaxia Tsipopoulou, Ph.D. Director emerita Hellenic Ministry of Culture National Archive of Monuments Director of the Petras excavations Corresponding member of the Archaeological Institute of America http://www.petras-excavations.gr​ https://culture.academia.edu/MetaxiaT.