Ένα από τα ομολογουμένως δίκαια και πάγια αιτήματα όλων των Κρητικών είναι η κατασκευή, ενός σύγχρονου και ασφαλούς αυτοκινητόδρομου που θα διατρέχει το νησί από άκρη σε άκρη. Διαχρονικά, έχουμε γίνει μάρτυρες των δεσμεύσεων, των εξαγγελιών, των πρωτοβουλιών, ενώ έχουν συγκληθεί αμέτρητες φορές, συλλογικά, θεσμικά όργανα και φορείς του νησιού για το ίδιο ζήτημα. Πρεσβεύω ακράδαντα πως το πλήρωμα του χρόνου έφτασε για να ληφθούν οι οριστικές αποφάσεις, ένθεν και ένθεν για τον ΒΟΑΚ.
Ωστόσο κρίνω απαραίτητο, ενόψει της επικείμενης συνάντησης του Προέδρου της ΠΕΔ Κρήτης κ.Κουράκη με τον Υπουργό Υποδομών-Μεταφορών και Δικτύων, κ Καραμανλή, να σταθώ , τόσο σε έννοιες, όσο και στα οδικά τμήματα του ΒΟΑΚ που έχουν ή δεν έχουν την ωριμότητα για να προχωρήσουν άμεσα ή όχι.
Το τμήμα Χερσόνησος- Νεάπολη δεν διαθέτει Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ), ενώ το τμήμα Νεάπολη-Άγιος Νικόλαος έχει ΕΠΟ εδώ και 10 χρόνια.
Το τμήμα Καλό χωρίο –Γέφυρα Φρουζί έχει ΕΠΟ και εγκεκριμένη προμελέτη η οποία υπογράφηκε μετά από αφόρητες πιέσεις στον Κ. Σπιρτζή (είχε εκπονηθεί και δεν υπογραφόταν).
Το οδικό τμήμα Γέφυρα Φρουζί –Καβούσι έχει ΕΠΟ καθώς και εγκεκριμένη προμελέτη.
Τέλος Καβούσι-Αυχήν Αγκαθίας έχει ΕΠΟ χωρίς εγκεκριμένη προμελέτη.
Στο σημείο αυτό πρέπει να διευκρινιστεί πως η διαδικασία της προμελέτης συνήθως έπεται των περιβαλλοντικών όρων (το δύσκολο μέρος) και είναι η διαδικασία πάνω στην οποία στηρίζεται η οριστική μελέτη και τα τεύχη δημοπράτησης. Άλλες φορές , όταν το έργο αποτελεί προτεραιότητα των διοικούντων μπορούν να εκπονούνται παράλληλα. Κατά συνέπεια η έγκριση της προμελέτης είναι το πλέον εύκολο μέρος της διαδικασίας και εκφράζεται δια της υπογραφής της για εκπόνηση της, η πολιτική βούληση κυρίως, για την ολοκλήρωση ενός έργου.
Έχοντας την εικόνα των παραπάνω, αλλά παρακολουθώντας παράλληλα την επικαιρότητα και τις δηλώσεις του Υφυπουργού Υποδομών-Μεταφορών και Δικτύων, κ. Γιάννη Κεφαλογιάννη, οποίος το τελευταίο διάστημα σε δύο δημόσιες τοποθετήσεις του, μίλησε για τον ΒΟΑΚ. Συγκεκριμένα, σε συνέντευξη του στο Ράδιο Κρήτη στις 13/11/2020 μετά από σχετική ερώτηση για τον ΒΟΑΚ ανέφερε πως θα γίνει από τα Χανία έως τον Άγιο Νικόλαο. Στην συνέχεια στην Βουλή των Ελλήνων την 18η Δεκεμβρίου προσπάθησε να ανασκευάσει λέγοντας πως το τμήμα Νεάπολη –Σητεία θα δημοπρατηθεί ως δημόσιο έργο δηλαδή από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ). Ενώ στην συνέχεια δευτερολογία του διευκρίνισε «Τέλος, όσον αφορά τα τμήματα του άξονα Άγιος Νικόλαος-Σητεία και συγκεκριμένα: Το τμήμα Καλό Χωριό – Γέφυρα Φρουζή, την παράκαμψη Παχειάς Άμμου, το τμήμα Καβούσι-Αυχένας Αγκαθιά και βέβαια ο κάθετος άξονας Παχειά Άμμος – Ιεράπετρα, θα ενταχθούν σε συγχρηματοδοτούμενα με το ΕΣΠΑ προγράμματα.»
Όπως είναι φυσικό η παραπάνω δήλωση είναι λίγο δύσκολο να λάβει σάρκα και οστά ταυτόχρονα , γιατί όπως διευκρινίσαμε στην αρχή το κάθε τμήμα βρίσκεται σε διαφορετικό μελετητικό στάδιο.
Ομολογώ ωστόσο, πως δεν ήταν ξεκάθαρη η τοποθέτηση για ένα ακόμα λόγο. Τελικά από Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων ή ΕΣΠΑ; θα δημοπρατηθεί ως Δημόσιο Έργο ή ως Ευρωπαϊκές πιστώσεις θα χρηματοδοτηθεί το τμήμα που αφορά την Σητεία;
Σε κάθε περίπτωση, το Υπουργείο Υποδομών-Μεταφορών και δικτύων, είτε στις επίσημες ανακοινώσεις του, είτε μέσω διαρροών διατείνεται πως θα καταθέσει τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) για δύο εμβληματικά έργα όπως τα χαρακτηρίζει, τον ΒΟΑΚ και την υποθαλάσσια σύνδεση της Σαλαμίνας.
Σχετικά με τον ΒΟΑΚ η ΜΠΕ αφορά τα δύο τμήματα Χανιά –Χερσόνησο με παραχώρηση και Χερσόνησο-Νεάπολη( η ΜΠΕ για το τμήμα αυτό, θα κατατεθεί;) με ΣΔΙΤ προϋπολογισμού 1,5 δις ευρώ. Ενώ η πιθανή ένταξη του τμήματος που μας αφορά τοπικά, Νεάπολη –Σητεία, ή έστω το Καβούσι – Αυχήν Αγκαθιάς στο Ταμείο Ανάκαμψης πήγε περίπατο . Παρόλα αυτά στο Ταμείο Ανάκαμψης προτάθηκαν να ενταχθούν το βόρειο τμήμα Ε65 Τρίκαλα-Εγνατία, το τμήμα Βόλος Εγνατία, τμήματα της Αττικής Οδού και μόνο το τμήμα του ΒΟΑΚ Νεάπολη-Άγιος Νικόλαος . Αυτό δηλώνει πως κάποιοι νυν Αυτοδιοικητικοί φρόντισαν για την περιοχή τους, καθώς ορθώς έπραξαν.
Αναφορικά με το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027( που και εκεί μας παραπέμπουν), προβλέπεται το 15,3% (2,2 δις ευρώ) να διατεθούν με στόχο κυρίως την ανάπτυξη ενός ασφαλούς και διαλειτουργικού συστήματος σιδηροδρομικών μεταφορών, την εξασφάλιση προσβασιμότητας και τη βέλτιστη χρήση των αυτοκινητοδρόμων (δηλ.παρεμβάσεις και όχι κατασκευή), των θαλάσσιων λιμένων και των αεροδρομίων της Ελλάδας, αλλά και την προώθηση δράσεων για καλύτερο ψηφιακό περιβάλλον, με την υλοποίηση επενδύσεων σε ταχέα και υπερταχέα ευρυζωνικά δίκτυα, ανοιχτά ασύρματα δίκτυα για την πρόσβαση όλων στο Διαδίκτυο, καθώς και δικτυακών υποδομών, συμπεριλαμβανομένων των δικτύων οπτικών ινών και των δικτύων 5G. Ξεκάθαρη αναφορά για κατασκευή οδικών αξόνων καμία, για σιδηροδρόμους, ναι.
Από τα παραπάνω γεννούνται δύο ερωτήματα: 1ον ,οι δευτερεύοντες οδικοί άξονες και εθνικού δικτύου θα είναι επιλέξιμοι για ένταξη; 2ον, το νέο ΕΣΠΑ, είναι ή δεν είναι οικονομικά περιορισμένο για τέτοιου μεγέθους έργα;
Το πλέον ώριμο έργο από πλευράς οδικών αξόνων και αρτηριών στην Κρήτη, το οποίο διαθέτει και έγκριση περιβαλλοντικών όρων ΑΕΠΟ είναι το τμήμα που μας αφορά και δεν είναι άλλο από το Καβούσι-Αυχήν Αγκαθιάς.
Στους «παροικούντες στην Ιερουσαλήμ» είναι γνωστό πως τα χρήματα του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) από ιδίους πόρους είναι ελάχιστα, γεγονός που στην παρούσα συγκυρία καθιστά σχεδόν απαγορευτική την χρηματοδότηση ενός έργου 350 εκ ευρώ από τον κρατικό προϋπολογισμό. Με βάση τον κρατικό προϋπολογισμό, για το 2021 προβλέπονται για το ΠΔΕ πόροι ύψους 6,75 δισ. ευρώ. Οι δαπάνες αυτές, κατανέμονται σε 6 δισ. ευρώ για έργα που θα συγχρηματοδοτηθούν από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε 750 εκατ. ευρώ για έργα που θα χρηματοδοτηθούν αποκλειστικά από εθνικούς πόρους. Από τα παραπάνω συνάγεται αβίαστα το συμπέρασμα πως ούτε το ΠΔΕ φτάνει.
Εδώ διαφαίνεται ξεκάθαρα πως οι οχλήσεις μας προς την δημοτική αρχή για διεκδίκηση και απόσπαση δεσμεύσεων για ένταξη στο Ταμείο Ανάκαμψης δεν εισακούστηκαν. Για ακόμα μια φορά είμαστε με την πλάτη στον τοίχο παρά την ενότητα και την καθολική διεκδίκηση που διακηρύττει ο Δήμαρχος Σητείας, σε επίπεδο νομού Λασιθίου. Το σίγουρο είναι πως στο Ταμείο Ανάκαμψης προτείνεται να χρηματοδοτηθεί στο Λασίθι μόνο στο Δήμο Αγίου Νικολάου, το τμήμα Νεάπολη-Άγιος Νικόλαος μόνο.
Σε επίπεδο νομού Λασιθίου αξίζει να αναφερθεί, πως με συντονισμένες προσπάθειες των τελευταίων επτά ετών και έως το 2019 φτάσαμε να έχουμε την πλέον προχωρημένη ωριμότητα . Οι προσπάθειες που κατεβλήθησαν την προηγούμενη δημοτική περίοδο έφεραν το παραπάνω αποτέλεσμα, γεγονός που δεν χρήζει αμφισβήτησης.
Παρά ταύτα, οι διαχρονικά έντονες προσπάθειες για εξασφάλισης χρηματοδότησης προκειμένου για την ολοκλήρωση των μελετών που αφορούν του οδικούς άξονες του Λασιθίου στο σύνολο τους – εύχομαι να κάνω λάθος – οδηγούνται στις καλένδες.
Θεωρώ πως, παρά την αναστάτωση και την έντονη ανησυχία όλων για την πορεία των κρουσμάτων του covid-19 στην περιοχή μας, πρέπει να συγκληθεί άμεσα το δημοτικό Συμβούλιο προκειμένου να αποφασίσει τις παραπέρα ενέργειες του.
Στο πλαίσιο αυτό, το Δημοτικό Συμβούλιο πρέπει να απαιτήσει από το αρμόδιο Υπουργείο Υποδομών-Μεταφορών και Δικτύων την άμεση υπογραφή έγκρισης προμελέτης. Την ανάθεση σε τεχνικούς συμβούλους και την χρηματοδότηση των εξειδικευμένων μελετών που αφορούν, τις γέφυρες, τα τούνελ, τον ηλεκτροφωτισμό, τις υδραυλικές μελέτες κ.α. για το τμήμα Καλό Χωριό-Αυχήν Αγκαθιάς. Για την επιτάχυνση των διαδικασιών δύναται να ανατεθούν ανά είδος μελέτης με απευθείας ανάθεση προϋπολογισμού έως 500.000 ευρώ( συνολική δαπάνη όχι πάνω από 1,5 εκ ευρώ). Τέλος να καθοριστεί ένα χρονοδιάγραμμα ενεργειών και ένας οδικός χάρτης για όλα τα παραπάνω σε συνεννόηση με το Υπουργείων Υποδομών και Μεταφορών προς απόδειξη της βούλησης για την κατασκευή του ΒΟΑΚ έως την Σητεία.
Τώρα πρέπει να ενεργήσουμε, οι άλλοι δεν θα ενεργήσουν για εμάς.
Η ώρα της ευθύνης έφτασε.
Η Κρήτη είναι μία, έτσι πρέπει να είναι και ο ΒΟΑΚ.
Λεωνίδας Τερζής
Δημοτικός Σύμβουλος Σητείας